Polyfoon o.l.v. Lieven Deroo

04 december 2022
11:00 - 12:15
koop ticketskoop abonnement

AMUZ

Programmatitel: ‘Magnificat!’
Ensemble Polyfoon verweeft traditiegetrouw renaissancepolyfonie met hedendaagse polyfonie. Rode draad doorheen dit adventsconcert zijn naast oude en 20ste eeuwse magnificats de O-Antifonen van Arvo Pärt (°1935). Deze verzen beginnen met ‘O’ en worden gereciteerd tijdens de vespers, één per avond, tussen 17 en 23 december. Elk antifoon is gebaseerd op een andere aanspreking voor Jezus uit het Oude Testament — titels zoals Emmanuel, Sleutel van David, Dageraad en Wijsheid. De titels verwoorden het verlangen naar de Messias. Eenvoud en mystiek maken Pärts muziek, zowel vocaal als instrumentaal, wereldwijd erg populair, getuige ook de laatste Top 100 van Klara. Zijn Magnificat, waar het concert mee afsluit, geeft – opnieuw in zijn typische tintunnabilistijl – de akkoorden de tijd om als klokjes te klinken, rustgevend en minimalistisch.

Magnificat – Nicolas GOMBERT (ca. 1495 – ca. 1560)
Ad te levavi animam meam – Coen VERMEEREN (°1962)
O Weisheit – Arvo PÄRT (°1935)
O Adonai – Arvo PÄRT (°1935)
Ecce advenit dominator Dominus – Coen VERMEEREN (°1962)
O Sproß aus Isais Wurzel – Arvo PÄRT (°1935)
O Schlüssel Davids – Arvo PÄRT (°1935)
O Morgenstern – Arvo PÄRT (°1935)
Magnificat Quarti Toni – Orlandus LASSUS (1532 – 1594)
Alma Redemptoris Mater – Peter PHILIPS (1561 – 1628)
Ave generosa – Ola GJEILO (°1978)
Oculi omnium – Eric WHITACRE (°1970)
O König aller Völker – Arvo PÄRT (°1935)
O Immanuel – Arvo PÄRT (°1935)
Magnificat – Arvo PÄRT (°1935)

Advent komt van het Latijnse ‘adventus’ wat komst betekent. Het is in het christendom de periode waarin de komst van Jezus voorbereid wordt. Paus Gregorius de Grote bepaalde op het einde van de zesde eeuw dat deze periode 4 zondagen moest bevatten en kan dus variëren van 22 tot 28 dagen. De hoop op de komst van de verlosser, de Messias, het verlangen naar troost en een veilige haven, verlossing uit pijn en ellende, het vervuld zien van een verlangen en het zien van het licht zijn kenmerkend voor de adventsperiode. Ook het nederig reflecteren naar zijn eigen eindigheid, waarden als rechtvaardigheid hoog in het vaandel dragen enz, horen bij de christelijke beleving van de weken voor Kerstmis, feest van het Licht.

De lofzang van Maria, het ‘Magnificat’ wordt in dit programma in drie versies gezongen, en is tevens de titel van dit concert. We beginnen met een onbekende maar daarom niet minder interessante versie van Nicolas Gombert, leerling van Josquin Desprez en in onmin gevallen hofcomponist van Keizer Karel V. Het gregoriaans neemt een prominente plaats in en wordt in de pare verzen afgewisseld met rijke melismatische polyfonie dat bol staat van imitaties  en dat op originele en virtuoze manier telkens uitbreidt met één stem, van een drie-tot achtstemmig polyfoon weefsel!

‘Ad te levavi animam meam’ is een introïtusgezang voor de mis op de eerste zondag van de advent. De toonzetting van de Nederlander Coen Vermeeren (°1962), ruimtevaarttechnicus, gecontesteerd schrijver en compositiestudent op latere leeftijd bij Daan Manneke (NL), past geheel bij de nederige vraag om steun en hulp in de zoektocht naar Gods wegen. De alten zingen het gregoriaanse thema en worden op discrete wijze ‘begeleid’ door 4 mannenstemmen. Enkel in het middendeeltje wordt van het concept afgezien om dan met een warme meerstemmige gloed de zielsverheffing kleur te geven. Vermeeren’s stijl kan als ‘tijdloos, neo-spiritueel en mystiek’ worden bestempeld wat zeker ook van de muziek van Arvo Pärt kan gezegd worden.

Rode draad doorheen dit concert zijn naast de magnificats de O-Antifonen van Arvo Pärt (°1935), gebundeld in de Sieben magnificat-antiphonen. Deze verzen, allen beginnend met ‘O’, reeds vanaf de 8e eeuw in gebruik in de liturgie en ook wel de ‘Grote Antifonen’ genoemd, worden gereciteerd tijdens de vespers, één per avond, tussen 17 en 23 december. Elke antifoon is gebaseerd op een andere aanspreking voor Jezus uit het Oude Testament — titels zoals Emmanuel, Sleutel van David, Dageraad en Wijsheid. Deze titels verwoorden het verlangen van de Israëlieten naar de Messias, evenals ons eigen verlangen naar de komst van Jezus — zowel met Kerstmis als bij de wederkomst. Het overheersende thema van de O-antifonen is er één van hoop en van het wachten op Jezus’ komst. Ze helpen ons de ogen te openen voor wie Jezus is, door de verschillende titels van de Messias te belichten.

We doorspekken de antifonen met nog een introïtus van Coen Vermeeren, ‘Ecce advenit dominator’, een motet van de populaire hedendaagse Amerikaanse koorcomponist Eric Whitacre (°1970), ‘Oculi omnium’, het Mariamotet ‘Alma Redemptoris Mater’ van de kosmopolitische Peter Philips, als 22-jarige katholiek gevlucht uit het anglicaanse Engeland en in onze armen gesloten (hij woonde een 9tal jaren in Antwerpen en vertoefde vanaf 1597 tot zijn dood in 1628 in Brussel, waar hij in dienst was van aartshertog Albrecht VII) en een ode aan Maria, het sierlijke ‘Ave generosa’ van de Noorse componist Ola Gjeilo (°1978) op tekst van de middeleeuwse Hildegard Von Bingen.

Centraal in het programma zingen we het ‘Magnificat’ van Orlandus Lassus, onze kosmopolitische veelschrijver, allicht onze bekendste renaissance-polyfonist. Eindigen doen we met Pärt’s onnavolgbare versie van de lofzang van Maria aan het adres van God na het vernemen van haar zwangerschap door de engel Gabriël te Nazaret. ‘Hoe moet dat dan’, vroeg Maria, ‘ik heb geen omgang met een man?’ ‘De Heilige Geest zal over u komen’, sprak de engel, ‘en de kracht van de Allerhoogste zal over u komen.’

Moge diezelfde Heilige Geest over ons allen komen en ons vervullen van een vredevol en hoopvol verlangen naar een betere wereld en een mooie kersttijd!

Muzikanten

Sopranen: Halina Bletek, Katelijne Boon, Laura Bossuyt, Ilse De Rydt, Geert De Schutter, Marijke Porta, Liesbeth Segers, Britt Van Alsenoy, Hadewig Van Reempts, Katarina Velghe

Alten: Tine Cornelis, Monique De Paauw, Hilde D’hollander, Dorothea Haers, Dietske Lehembre, Miriam Van Alsenoy, Annemie Van de Winkel, An Vos, Els Wollaert

Tenoren: Bert Bortier, Cees Hamelink, Wil Lensen, Peter Ratinckx, Peter Schellemans, Armand Somers, Tom Verhaegen

Bassen: Hans Michiels, Serge Daelemans, Jan Deroo, Johan Moeyersoons, Dirk Rodts, Frank Stals, Lieven Van den Eede